اتفاقی شبیه حادثه "منا" در انتظار زائران اربعین است؟

در دو روز گذشته تصاویر ارسالی زائران اربعین حسینی (ع) که با تراکم جمعیت در پشت مرزهای ایران و عراق مواجه شده اند و به سختی می توانند از مرزها عبور کنند، از این حکایت دارد که ترافیک سنگینی از اتوبوس ها و خودروهای شخصی در چند کیلومتری مرزها ایجاد شده است، ده ها هزار نفر ساعت ها پشت مرزها مانده و اجازه عبور نگرفته اند، ازدحام جمعیت بسیار بالایی در پایانه های مرزی وجود دارد و امکانات اولیه شامل آب، غذا و سرویس بهداشتی در مرزها دچار مشکل است.

مجموع این مسائل نشان می دهد با وجود این که امسال دعوت زیادی برای حضور زائران ایرانی در راهپیمایی اربعین صورت گرفت و تسهیلات گوناگونی در اختیار زائران قرار داده شد، اما نحوه برنامه ریزی، فراهم کردن زیرساخت ها و مدیریت جمعیت در مرزها متناسب با حجم عظیم زائران ایرانی اربعین نبوده است و این مسائل در کنار گرمای شدید هوا و کمبود امکانات اولیه در مرزها، باعث دچار شدن بسیاری از افراد به گرمازدگی و سایر مشکلات جسمی شده و سلامت زائران را به خطر انداخته است.

مسائل انتظامی؛ ریشه آشفتگی های 2 روز اخیر مرزها

در چنین شرایطی از حجت الله غلامعلی، دبیر کمیته زیرساخت ستاد مرکزی اربعین حسینی (ع) سوال کردیم که چرا زیرساخت های موجود در مرزها به نحوی فراهم نشده بود که شاهد ازدحام شدید جمعیت و کمبود امکانات اولیه در پایانه های مرزی نباشیم؟ همچنین این سوال را پرسیدیم که اساسا ریشه مشکلات مربوط به آشفتگی موجود در مرزهای ایران و عراق در دو روز اخیر چیست؟

غلامعلی در پاسخ به این سوالات به رکنا گفت: نمی توان به صورت کلی گفت که ما زیرساخت ها را فراهم نکردیم. ریشه مشکلات دو روز اخیر نیز مربوط به زیرساخت ها نیست، بلکه در این دو روز شاهد وجود مشکلات انتظامی و ساماندهی جمعیت بودیم. زیرا ما بیش از ظرفیت جاده های منتهی به مرزها به این جاده ها جمعیت تزریق کردیم و باید نیروی انتظامی با بستن جاده های منتهی به مرزها، جمعیت ورودی به پایانه های مرزی را مدیریت می کرد.

دبیر کمیته زیرساخت ستاد مرکزی اربعین ادامه داد: یکی از تکالیفی که در ستاد مرکزی اربعین برای نیروی انتظامی تعیین شده بود، بحث کنترل جمعیت زائران بود و قرار بود پلیس جمعیت زائران را به گونه ای کنترل کند که در پایانه های مرزی ازدحام ایجاد نشود. البته نمی توان صرفا نیروی انتظامی را در ازدحام ایجادشده در مرزها مقصر دانست، زیرا در روزهای اخیر چند بار شاهد بستن و باز کردن مرزها توسط طرف عراقی بودیم که این مساله نقش مهمتری در شلوغی های ایجادشده در پایانه های مرزی ایران داشت.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در دو روز اخیر که شاهد ترافیک سنگین و ازدحام جمعیت در پایانه های مرزی بودیم، از حرکت اتوبوس ها و خودروهای شخصی به سمت مرزها جلوگیری شد یا خیر، توضیح داد: در روزهای اخیر تردد به سمت مرزها جریان داشت، اما گاهی برای کنترل بار ترافیکی در مسیر حرکت خودروها و اتوبوس ها توقف ایجاد می شد، ولی این طور نبود که جلوی وسایل نقلیه گرفته شود و از مردم بخواهیم که به سمت شهرهای خود بازگردند.

حجم عظیم زائران 3 روز زودتر از پیش بینی ها به سمت مرزها روانه شدند

در این میان با توجه به ازدحام شدید ایجادشده در تمام پایانه های مرزی ایران و عراق، این نگرانی ایجاد شده است که شاید شاهد شکل گیری ازدحام شدید در پشت مرزها و وقوع اتفاقی نظیر حادثه منا باشیم.

این نگرانی را با دبیر ستاد مرکزی اربعین مطرح کردیم و او در پاسخ به رکنا گفت: اکنون در حال کنترل جمعیت پشت مرزها هستیم و زائران را با روندی که کمترین ازدحام در آن وجود داشته باشد، مشغول عبور دادن از مرزها هستیم. اما باید توجه داشت که در مراسم حج که فقط 2 میلیون زائر از نقاط مختلف جهان حضور دارند، بعضا اتفاقات ناگوار زیادی رخ می دهد، ولی در همین چند روز حدود 2.5 میلیون زائر از پایانه های مرزی ایران به سمت عراق رفته اند، آن هم در شرایطی که تمام تشریفات قانونی و اداری برای عبور زائران از مرزها انجام می شود.

وی افزود: پیش بینی ما در ستاد مرکزی اربعین این بود که حضور حجم عظیمی از زائران در پایانه های مرزی و ترافیک سنگین منتهی به مرزها از شنبه 19 شهریور آغاز شود، اما حجم عظیم زائران اربعین عملا از چهارشنبه 16 شهریور یعنی سه روز زودتر از پیش بینی های ما به سمت مرزها آمدند. این در حالی است که برخی دستگاه های اجرایی و عمده مواکب برنامه ریزی کرده بودند که از امروز به زائران خدمات بدهند، اما سه روز زودتر از پیش بینی ها تعداد بسیار زیادی از زائران به سمت مرزها روانه شدند.

امسال توان موکب های مردمی برای غذارسانی به زائران کاهش یافته است

غلامعلی در بخش دیگری از صحبت هایش درباره آخرین وضعیت توزیع آب بین زائران اربعین در پایانه های مرزی گفت: اکنون تا حدودی دپوی آب در برخی پایانه های مرزی از جمله خسروی و چذابه دچار مشکل است و ما در حال تزریق منابع آب شرب به این مرزها و سایر پایانه های مرزی هستیم، اما تا امروز با مشکل نبود آب در هیچ کدام از مرزها مواجه نشده ایم و هیچ وقت نشده است که زائران حاضر در مرزها به صور کامل بدون آب بمانند. همچنین ما از قبل 1200 چشمه شیر آب‌سرد‌کن در پایانه مرزی مهران قرار دادیم تا زائران بتوانند از آب شرب شهری استفاده کنند و در سایر مرزها نیز از همه ظرفیت های موجود برای تامین آب شرب مورد نیاز زائران استفاده کردیم.

دبیر کمیته زیرساخت ستاد مرکزی اربعین ادامه داد: عمده اقداماتی که برای تامین غذای مورد نیاز زائران راهپیمایی انجام می شود، به صورت مردمی است و دولت معمولا دخالت مستقیمی در توزیع غذا بین زائران ندارد. البته امسال به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی، تا حدودی توان مردم برای کمک رسانی به مواکب جهت تامین غذای زائران اربعین کم شده و تا حدودی توان مواکب برای غذارسانی به زائران از سال های گذشته کمتر است.

وی در ادامه تاکید کرد: با توجه به ازدحام شدیدی که پشت مرزها ایجاد شده است، اکنون برخی موکب هایی که قرار بود در کشور عراق مستقر شوند، در حال برپایی امکانات خود در پایانه های مرزی یا در خود شهرهای مهران، چذابه و شلمچه هستند. همچنین با توجه به کاهش توان مواکب برای غذارسانی به زائران به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی، دولت قول های مساعدی داده است که برای تامین اقلام مورد نیاز مواکب، بخشی از ظرفیت های خود را فعال کند.

راهپیمایی اربعین جزو دستورکارهای اصلی دولت سیزدهم است

نکته دیگری که برخی افراد مطرح می کنند، این است که با توجه به تغییر دولت و تعویض مدیران وزارت کشور و سایر دستگاه های اجرایی در ماه های اخیر، به نظر می رسد که بخش زیادی از مسئولان فعلی ستاد مرکزی اربعین، تجربه اول خود در خدمت رسانی به زائران اربعین را پشت سر می گذارند و بخشی از بی برنامگی ها که موجب ایجاد مشکلات کنونی شده، ناشی از کم تجربگی این مدیران است.

این مساله را از دبیر کمیته زیرساخت ستاد مرکزی اربعین پرسیدیم و او نیز در پاسخ به رکنا گفت: این طور نیست که مسئولان ستاد اربعین تجربه اولشان در مدیریت راهپیمایی اربعین باشد، مثلا خود سردار میراحمدی که مسئول ستاد مرکزی اربعین در وزارت کشور هستند، قبلا نماینده ستاد کل نیروهای مسلح در این ستاد بودند و از سال های گذشته تجربه کافی را در این زمینه داشته اند.

غلامعلی ادامه داد: اساسا این صحبت که مدیران فعلی ستاد مرکزی اربعین کم تجربه هستند، نوعی کلی گویی است، زیرا این ستاد از 25 دستگاه تشکل می شود که بخشی از آنها نیروهای نظامی و انتظامی هستند که در یک سال گذشته مدیران آنها عمدتا هیچ تغییری نداشته اند و از تجربه کافی برخوردار هستند. همچنین در مجموعه های دولتی نیز با وجود این که مدیران تغییر کرده اند، اما سایر نیروهایی که اکنون برای خدمت رسانی به زائران اربعین فعالیت می کنند، عمدتا نسبت به سال گذشته تغییر نکرده اند و از تجربه لازم برای خدمت رسانی به زائران برخوردار هستند.

 وی در پایان تصریح کرد: با وجود این که در دولت قبل مساله راهپیمایی اربعین به عنوان یک فعالیت حاشیه ای دنبال می شد، این مساله در دولت سیزدهم به یکی از دستورکارهای اصلی دولت تبدیل شده است و شخص رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور تا امروز چندین جلسه درباره اربعین برگزار کرده اند و روزانه مسائل را دنبال می کنند تا زائران اربعین با کمترین مشکلی مواجه نشوند.